3 Σεπτέμβρη. Μέρα ορόσημο για την κεντροαριστερά στη χώρα. Η μέρα που ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1974 ιδρύει το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Ο Ανδρέας παρουσίασε τη Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη πριν από 46 χρόνια και μπορεί οι μνήμες από την ημέρα εκείνη να περιορίζονται σε όσους είναι σήμερα πάνω από 70 ετών και ο Ανδρέας να έχει πεθάνει εδώ και 24 χρόνια, όμως η 3η του Σεπτέμβρη συνεχίζει να απασχολεί και να εορτάζεται. Γιατί; Ίσως επειδή ήταν η τελευταία φορά που δημιουργήθηκε κάτι αυθεντικά καινούριο.
Ήταν και ο ίδιος ο Ανδρέας. Λαίκιστής για τους πολιτικούς του αντιπάλους ή τους σημερινούς αναλυτές, όμως σίγουρα ηγέτης. Ο τελευταίος ηγέτης που διαμόρφωνε ο ίδιος της συνθήκες και όχι εκείνες αυτόν.
Το ΠΑΣΟΚ υπό την καθοδήγησή του έγινε σημείο αναφοράς στην πολιτική ζωή της χώρας, με σειρά θεσμικών μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και το ΕΣΥ, στο κοινωνικό κράτος πρόνοιας και το οικογενειακό δίκαιο διαμόρφωσε μια νέα κοινωνική πραγματικότητα: Τη διεύρυνση της μεσαίας τάξης — τα «νέα τζάκια», όπως είχε πει ο Ανδρέας.
Στο λαϊκό θυμικό τα χρόνια της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ αντιστοιχούν με την εποχή των παχιών αγελάδων, της ανεμελιάς, της ατέλειωτης ευμάρειας και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο.
Ίσως γι αυτό να πλήρωσε και τόσο ακριβά πολιτικά την οικονομική κρίση. Από το κόμμα του Ανδρέα, την περίοδο Σημίτη και την τελευταία διακυβέρνηση από τον Γιώργο Παπανδρέου, 46 χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ αποτελεί μια συνιστώσα του Κινήματος Αλλαγής. Τα ινία του κρατά μια γυναίκα, η Φώφη Γεννηματά με ένα βαρύ όνομα στην πλάτη της. Και το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να βρει ξανά τον δικό του χώρο και ρόλο στην επιθυμούμενη αναγέννηση της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης.
